Wpływ pandemii na nasze nawyki finansowe: jakie zmiany zaszły w sposobie, w jaki zarządzamy pieniędzmi?

CAsfera.pl

12.01.2025 r.

Czas czytania: 6 min

Spis treści ukryj

1 Jak pandemia wpłynęła na sytuację finansową Polaków?
2 Zmiany w wydatkach Polaków. Co się zmieniło?
3 Czy zadłużyliśmy się podczas pandemii?
4 Oszczędzanie w czasie pandemii
5 Inwestowanie – nie wystarczy tylko oszczędzać
6 Długoterminowe zmiany w nawykach finansowych
7 Jak pandemia wpłynęła na podejście Polaków do zarządzania finansami?

Dołącz do grupy Wyzwanie Oszczędzanie na FB

Dołącz do naszej grupy

7,5 tys.

członków

Przydatne narzędzia

Kalkulatory

Quizy

Pandemia COVID-19 zmieniła sposób, w jaki zarządzamy swoimi finansami, zmuszając nas do większej ostrożności. Z badań przeprowadzonych w 2021 roku wynika, że aż 42 proc. Polaków musiało w czasie pandemii ograniczyć swoje wydatki, a jednocześnie 64 proc. zwiększyło swoje oszczędności. Przeanalizujmy, jak jeszcze zmieniły się nasze nawyki finansowe i jakie lekcje wyciągnęliśmy na przyszłość.

Jak pandemia wpłynęła na sytuację finansową Polaków?

Pandemia wprowadziła do domowych budżetów Polaków sporo zamieszania. Badanie Ipsos Polska na zlecenie PwC Polska z 2020 roku pokazuje, że około 1/3 z nas w pierwszym roku pandemii odnotowała spadek dochodów z powodu utraty pracy czy zmniejszenia liczby godzin, a jednocześnie wzrost rachunków za prąd, ogrzewanie czy jedzenie. Co ciekawe, wśród osób, które zadeklarowały pogorszenie swojej kondycji finansowej, przeważały osoby młode w wieku 18-34 lat.

Jednak pomimo obaw o negatywne skutki lockdownów, nie odbiły się one na kondycji naszych portfeli w tak dużym stopniu, jak to początkowo zakładano. Jak pokazuje raport Federacji Konsumentów „Finanse Polaków w czasie COVID-19”, po pół roku od wybuchu pandemii 61 proc. gospodarstw domowych nie odczuło negatywnych skutków pandemii w kontekście swojej sytuacji finansowej.

W kolejnym roku trwania pandemii badanie Finax potwierdziło tę samą odpowiedź u około 50 proc. respondentów. Było to możliwe między innymi dzięki rządowym programom pomocowym oraz ograniczeniu niektórych wydatków, takich jak podróże czy rozrywka.

W 2020 roku tylko 16 proc. osób ograniczyło wydatki, jednak dane z kolejnego roku pokazały, że sytuacja uległa zmianie. W badaniu KRUK-a aż 42 proc. ankietowanych przyznało, że musiało ograniczyć część wydatków lub z niektórych całkowicie zrezygnować.

Zmiany w wydatkach Polaków. Co się zmieniło?

Większe wydatki na produkty codziennego użytku. Podczas pandemii Polacy zwiększyli wydatki na produkty spożywcze, pielęgnacyjne oraz zdrowotne. Praca i nauka zdalna wymusiły także inwestycje w sprzęt komputerowy oraz usługi internetowe.

Spadek wydatków na rozrywkę i podróże. Zamknięte kina, restauracje i ograniczenia w podróżach spowodowały znaczny spadek wydatków na te kategorie. Aż dwóch na trzech polskich konsumentów zadeklarowało w czasie pandemii, że wydaje mniej na rozrywkę, a 29 proc. planowało utrzymać tę tendencję w przyszłości.

Zmiana nawyków zakupowych. Pandemia wpłynęła nie tylko na sposób, w jaki zarządzamy pieniędzmi, ale zmieniła również nasze nawyki zakupowe. Jak wynika z badania Mastercard Economics Institute przeprowadzonego w 2024 roku w kilkunastu krajach Europy, w tym w Polsce, zakupy spożywcze coraz częściej przenosimy na spokojniejsze dni, takie jak wtorek czy środa. Natomiast soboty, niegdyś najpopularniejszy dzień na zakupy, chętniej przeznaczamy na relaks i przyjemności, takie jak wyjścia do restauracji. Zmiany widoczne są także w robieniu zakupów świątecznych – prezenty kupujemy o tydzień wcześniej niż w ubiegłych latach, korzystając z promocji na Black Friday i Cyber Monday.

Czy zadłużyliśmy się podczas pandemii?

Wbrew wcześniejszym prognozom pandemia nie skłoniła nas do nadmiernego zadłużania się. W październiku 2020 roku większość badanych (90 proc.) zadeklarowała, że nie była zmuszona do zaciągania kredytów lub pożyczek, a ich zobowiązania finansowe pozostały na tym samym poziomie (59 proc.). Tylko niewielki odsetek (7 proc.) przyznał się do nowych zobowiązań, podczas gdy 3 proc. respondentów całkowicie spłaciło długi.

Dodatkowo z raportu Federacji Konsumentów wynika, że w obliczu trudności finansowych bardziej skłonni jesteśmy ograniczać wydatki lub sprzedać majątek niż sięgać po kredyt. Najczęściej deklarowaliśmy rezygnację z abonamentów i subskrypcji (50 proc.) oraz sprzedaż dóbr, takich jak samochód czy biżuteria (33 proc.). Kredyt lub pożyczka to dla wielu trzecia opcja (30 poc.), a zaprzestanie spłaty zobowiązań traktowane jest jako ostateczność, którą odrzuciło aż 72 proc. badanych.

Oszczędzanie w czasie pandemii

Na początku pandemii sytuacja finansowa Polaków nie wyglądała optymistycznie – 1/3 gospodarstw domowych była zmuszona sięgnąć po zgromadzone oszczędności, głównie ze względu na mniejsze dochody oraz niechęć do zadłużania się. Najbardziej ucierpiały osoby o przeciętnych lub skromnych dochodach, które często musiały finansować bieżące potrzeby kosztem zgromadzonych środków. Dodatkowo niemal 20 proc. badanych w ogóle nie posiadało poduszki finansowej, co zwiększało ich podatność na kryzysy.

Mimo tych wyzwań kolejne miesiące przyniosły pozytywną zmianę. W badaniu Finax z 2021 roku 64 proc. respondentów zadeklarowało wzrost swoich oszczędności. To pokazuje, że pandemia, choć początkowo trudna, zmotywowała wiele osób do większej dbałości o swoje finanse i budowania lepszego zabezpieczenia na przyszłość.

W czasie pandemii oszczędzaliśmy głównie na nieprzewidziane wydatki (53 proc.) i na tzw. czarną godzinę, jako zabezpieczenie w przypadku utraty pracy lub innych źródeł dochodu (46 proc.).

Inwestowanie – nie wystarczy tylko oszczędzać

Pandemia przyniosła również pozytywne zmiany, takie jak większe zainteresowanie inwestowaniem. Aplikacje finansowe i platformy inwestycyjne zyskały na popularności, ułatwiając dostęp do rynków kapitałowych. Jak wynika z badania Finax, aż 70 proc. Polaków zaczęło w 2021 roku więcej inwestować, a połowa zadeklarowała chęć kontynuowania tych działań po pandemii.

Długoterminowe zmiany w nawykach finansowych

Wrażliwość cenowa i fundusz awaryjny. Polacy stali się bardziej wrażliwi na ceny produktów i usług. Ze względu na pandemię aż 48 proc. kobiet i 38 proc. mężczyzn zwraca teraz na nie większą uwagę. Z kolei zwiększona świadomość ryzyka gospodarczego oraz konieczność planowania budżetu sprawiły, że wiele rodzin zaczęło budować tzw. fundusze awaryjne, które mają zapewnić bezpieczeństwo w razie kolejnych kryzysów.

Trwałe zmiany w zarządzaniu finansami. W czasie pandemii wielu z nas zrozumiało, jak ważne jest budowanie poduszki finansowej na przyszłość. Około 1/3 Polaków na pytanie, czy doświadczenia związane z COVID-19 wpłyną na nasze zwyczaje finansowe i zmotywują nas do oszczędzania, odpowiedziała, że tak. Podobny ułamek naszego społeczeństwa jeszcze podczas pandemii planował utrwalić nowe zwyczaje finansowe i zmniejszyć na przyszłość swoje wydatki.

Nowe technologie wspierające kontrolę finansów. Częstsze korzystanie z aplikacji finansowych oraz większa kontrola budżetu domowego to nawyki, które Polacy wynieśli z czasu pandemii. Te zmiany mogą się utrwalić w dłuższej perspektywie, co pozwoli lepiej zarządzać wydatkami i przygotować się na ewentualne przyszłe kryzysy.

Jak pandemia wpłynęła na podejście Polaków do zarządzania finansami?

Pandemia COVID-19 była testem dla domowych budżetów. Choć wielu z nas musiało dostosować swoje nawyki, doświadczenie to nauczyło nas większej ostrożności i świadomości finansowej. Większa skłonność do inwestowania, lepsze planowanie wydatków i budowa oszczędności to zmiany, które mogą pozytywnie wpłynąć na naszą przyszłość finansową.