Rozpoczęcie kariery zawodowej to taki moment w życiu, któremu często towarzyszą duże emocje, podekscytowanie, odrobina niepewności i obaw, czy na pewno damy radę. Rynek pracy obfituje w oferty pracy, także dla osób bez doświadczenia zawodowego. Młodzi ludzi często podejmują zatrudnienie w okresie wakacyjnym, zapominając o tym, że pierwsza praca wiąże się ze szczególnym sposobem naliczana urlopu wypoczynkowego.
Uprawnienia urlopowe zależą przede wszystkim od formy zatrudnienia. Warto pamiętać, że prawo do urlopu wypoczynkowego wynika wprost z Kodeksu Pracy – stąd należy się pracownikom zatrudnionym w ramach umowy na okres próbny, czas określony, czas określony w celu zastępstwa oraz czas nieokreślony.
Artykuł 154 Kodeksu Pracy wskazuje nam dwa możliwe roczne wymiary urlopu wypoczynkowego:
- 20 dni – jeżeli pracownik jest zatrudniony krócej niż 10 lat;
- 26 dni – jeżeli pracownik jest zatrudniony co najmniej 10 lat.
Staż urlopowy, od którego zależy wymiar urlopu, wiąże się z kilkoma aspektami – poniżej zostaną omówione trzy najczęściej spotykane w praktyce.
Pierwszym są wszystkie okresy pozostawania w stosunku pracy, czyli potwierdzone świadectwami pracy. Oznacza to, że umowy zlecenia, umowy o praktykę absolwencką czy prowadzenie działalności gospodarczej nie zostaną zaliczone do tego okresu. Z tego względu warto dostarczyć swojemu pracodawcy wszystkie świadectwa pracy, nawet te, które otrzymaliśmy podejmując np. wakacyjną pracę w trakcie studiów – i choć w tym wypadku okres pracy nie wpłynie na wymiar urlopu, to będzie miał wypływ na sposób jego naliczania (o czym będzie w dalszej części artykułu).
Drugim aspektem wpływającym na staż urlopowy jest rodzaj ukończonej szkoły. Z tytułu ukończenia szkoły (art. 155 Kodeksu Pracy):
- Zasadniczej lub innej równorzędnej zawodowej – przewidziany programem nauczania czas trwania nauki, nie więcej jednak niż 3 lata;
- Średniej zawodowej – przewidziany programem nauczania czas trwania nauki, nie więcej jednak niż 5 lat;
- Średniej zawodowej dla absolwentów zasadniczych (lub równorzędnych) szkół zawodowych – 5 lat;
- Średniej ogólnokształcącej – 4 lata;
- Policealnej – 6 lat;
- Wyższej – 8 lat.
Należy pamiętać, że okresy te nie sumują się – ani ukończenia kolejnych stopni edukacji, ani okresy pracy pokrywające się np. z okresem studiowania. Wybieramy zawsze najlepszą opcję dla pracownika z tytułu ukończenia konkretnej szkoły. W przypadku szkoły wyższej nie ma tutaj znaczenia czy uzyskaliśmy tytuł inżyniera, licencjata czy magistra – mimo różnych okresów studiów, data obrony konkretnego tytułu naukowego, jest datą ukończenia danych studiów, potwierdzoną na dyplomie, a co za tym idzie uprawnieniem do wliczenia 8 lat do stażu urlopowego. Aby pracodawca mógł zaliczyć dany okres edukacji, należy mu przedłożyć odpowiednie świadectwo ukończenia szkoły lub dyplom ukończenia studiów.
Trzecim aspektem są okresy pobierania zasiłku lub stypendium dla bezrobotnych. Ważne, by zadbać o to, aby Urząd Pracy wystawił odpowiednie zaświadczenie o okresie pobierania takiego świadczenia (nie chodzi tutaj zaświadczenie o okresie zarejestrowania jako osoby bezrobotnej, bo taki okres może być dłuższy), które będzie można przedłożyć pracodawcy celem wliczenia do stażu urlopowego. Bez tego dokumentu okres ten nie będzie mógł zostać zaliczony.
Innymi okresami wliczanymi do stażu urlopowego mogą być m.in. okresy, za które pracownik dostał odszkodowanie w związku ze skróceniem okresu wypowiedzenia; pozostawania bez pracy, za który przyznano odszkodowanie; prowadzenie indywidualnego gospodarstwa rolnego; zasadniczej lub zawodowej służby wojskowej lub służby w Policji i innych służbach mundurowych; urlopu bezpłatnego dla związkowca, na pracę u innego pracodawcy, na naukę, pobierania uposażenia senatora lub posła.
Powyżej opisane okresy wpływają na wymiar urlopu, czyli to, ile w danym roku będzie nam się urlopu przysługiwać, o ile przez cały ten rok będziemy pracować na umowę o pracę. Szczególnym przypadkiem naliczania urlopu jest podjęcie pracy na umowę o pracę po raz pierwszy w życiu. W tej sytuacji pracownik uzyskuje prawo do pierwszego urlopu z upływem każdego miesiąca pracy, w wymiarze 1/12 wymiaru przysługującego mu po przepracowaniu roku (art. 153 Kodeksu Pracy). W tym wypadku oznacza to, że osoba zatrudniona na umowę o pracę od 15.07.2019, uzyska 1,67 dnia urlopu wypoczynkowego w dniu 14.08.2019 – jeśli z tego urlopu nie skorzysta, to w dniu 14.09.2019 będzie miała prawo do 3,33 dnia, a 14.10.2019 do 5 dni. Liczba dni nie musi być zaokrąglana, co powoduje, że jeśli mam prawo do urlopu w wysokości mniejszej niż 1 dzień, mogę z niego skorzystać godzinowo. Z urlopu tego będzie można skorzystać dopiero wtedy, kiedy nabędzie się do niego prawo (czyli po pierwszym, drugim, … , kolejnym miesiącu pracy aż do końca roku kalendarzowego). Zasada ta obowiązuje tylko w danym roku kalendarzowym, w którym rozpoczynamy pracę. Kolejny rok kalendarzowy rozpoczynamy z urlopem należnym w pełnej wysokości wynikającej z okresu zawartej umowy o pracę już 1 stycznia.
Podejmując pierwszą pracę w życiu warto mieć na uwadze fakt, że urlop wypoczynkowy jest naliczany w szczególny sposób w tym okresie. Oszczędzi to nam niepotrzebnego rozczarowania. Zawsze lepiej nastawić się, że pierwsze dni urlopu to zasłużona nagroda za każdy pełny miesiąc ciężkiej pracy. 🙂
