Pandemia, wojna w Ukrainie, wysoka inflacja… Ostatnie wydarzenia sprawiły, że kondycja finansowa Polaków uległa pogorszeniu, a to zachęciło nas do zastanowienia się nad tematem oszczędzania. W sierpniu przeprowadziliśmy badanie i poniżej dzielimy się wynikami. 

Blisko połowa (45%) konsumentów w naszym kraju przyznaje, że ich sytuacja finansowa pogorszyła się w porównaniu z zeszłym rokiem. Choć kryzys gospodarczy odczuliśmy już po wybuchu pandemii i staraliśmy się uważniej niż dotąd gospodarować budżetem domowym, to jednak warto zauważyć, że w tej chwili bardziej racjonalne myślenie o finansach wynika w głównej mierze z poczucia zagrożenia inflacją oraz wzrostu cen produktów i usług na rynku. Zdecydowana większość (89%) ankietowanych uważa, że za gorszą kondycję ich portfela odpowiada właśnie wysoka inflacja. 

W związku z zachodzącymi zmianami gospodarczymi coraz więcej Polaków podejmuje działania, które mają w jakiś sposób zabezpieczyć ich przyszłość finansową. Zwiększa się też świadomość na temat oszczędzania i potrzeba gromadzenia oszczędności. Staramy się lepiej planować domowe finanse (78%), a ponad połowa badanych deklaruje, że odkłada jakąś kwotę pieniędzy regularnie (56%) lub od czasu do czasu (64%). 

Gdzie Polacy szukają oszczędności?

Oszczędności najczęściej szukamy podczas robienia zakupów, korzystając z rabatów i promocji (78%). Większość z nas stara się też odłożyć w czasie lub ograniczać wydatki – zarówno te codzienne, np. jedzenie, kosmetyki, chemia (61%), jak i te większe: zakup sprzętu RTV/AGD (64%) czy wyjazd turystyczny (62%). Wakacje i urlopy spędzaliśmy więc w tym roku, decydując się na tańszą formę wypoczynku – taką odpowiedź wskazało 68% ankietowanych. Można zauważyć również dużą tendencję do odkładania na później decyzji o wzięciu kredytu (52%), co wynika ze wzrostu stóp procentowych spowodowanego wysoką inflacją.

Co ciekawe, ponad połowa ankietowanych nie korzysta z żadnych narzędzi mających pomóc im w zarządzaniu budżetem, a w pozostałych odpowiedziach niemal dwa razy częściej pojawia się tradycyjny zeszyt lub kartka papieru niż arkusz kalkulacyjny na komputerze czy tablecie.

Zapisywanie wpływów i wydatków w danym miesiącu z podziałem na kategorie pozwala mieć większą kontrolę nad finansami. Łatwiej będzie nam zaoszczędzić, gdy budżet zostanie szczegółowo rozpisany, a nie rozplanowany jedynie w głowie bez określenia docelowej kwoty oszczędności.

Czy oszczędzanie ma sens?

W dobie rosnącej inflacji może nasunąć się pytanie, czy warto oszczędzać. Wśród badanych pojawiło się przekonanie, że w dzisiejszych czasach nie opłaca się oszczędzać, bo pieniądze szybko tracą na wartości. Jednak silniejsze okazało się przeświadczenie, że ze względu na niepewne czasu należy budować oszczędności i to jeszcze bardziej niż wcześniej. To dobry sygnał. Gdy przyszłość jest niewiadomą, tym bardziej powinniśmy zadbać o własne bezpieczeństwo finansowe. U większości z nas oszczędzanie wzbudza pozytywne konotacje – najczęściej kojarzy nam się z rozsądkiem (63%) i zabezpieczeniem (60%), choć bywa też utożsamiane z odmawianiem sobie czegoś (35%).

Oszczędzanie… i co dalej?

Wybuch pandemii, a następnie znaczący wzrost cen w sklepach (w tym produktów codziennej potrzeby) przyniosły paradoksalnie pozytywną zmianę – wielu Polaków zaczęło myśleć o planowaniu wydatków i oszczędzaniu. Tylko co dalej? Przecież nie chodzi o to, by na samym myśleniu się skończyło!

Badanie przeprowadzone przez nasz bank pokazuje, że pomimo świadomości tego, że oszczędzanie jest ważne, rzadko przekłada się to na podjęcie faktycznych działań w tym obszarze. Nieco ponad połowa badanych w ogóle nie szuka informacji o oszczędzaniu. Do mniejszości należą osoby, które deklarują, że aktywnie poszukają opłacalnych sposobów na pomnażanie oszczędności w bankach, bardziej niż wcześniej interesują się możliwościami inwestowania czy szukają sposobów na inwestowanie oszczędności innych niż tradycyjne produkty bankowe (np. inne waluty lub kryptowaluty). 

Postawy Polaków dotyczące oszczędzania

61% Polaków posiada jakieś oszczędności. Jednak trudno jest nam wdrożyć długofalowe strategie dotyczące planowania budżetu czy systematycznego oszczędzania, a zarządzanie nimi ma charakter raczej pasywny. Odłożone pieniądze częściej trzymamy na koncie oszczędnościowym, a nawet koncie osobistym, zamiast pomnażać je, inwestując na lokatach, w akcje, obligacje czy fundusze. Zaledwie 2% badanych przyznało, że skorzystało z nowego produktu oszczędnościowego w ciągu ostatnich 3 miesięcy, a z produktu inwestycyjnego – tylko 1%. Niewiele osób zdecydowało się także na przeniesienie oszczędności na bardziej opłacalny produkt bankowy w swoim (18%) lub innym (15%) banku.

W zakresie dbania o domowe finanse zamiast na długofalowe inwestycje raczej stawiamy na mikrostrategie, a więc ograniczenie konsumpcji, odkładanie planów na później i szukanie codziennych oszczędności. Częściej poszukujemy informacji o rabatach i promocjach w sklepach aniżeli na temat inwestycji. Z kolei temat inwestowania budzi największe zainteresowanie wśród młodych osób, w przedziale wiekowym 18-24 lata.

Tymczasem choćby podstawowa wiedza w zakresie zarządzania pieniędzmi czy dostępnych instrumentów finansowych ma kluczowe znaczenie w kształtowaniu nawyków i postaw prooszczędnościowych. Warto aktywnie poszukiwać możliwości budowania oszczędności oraz ich pomnażania, aby odzyskać spokój i bezpieczeństwo finansowe w przyszłości.

Badanie „Budżet i oszczędności” zostało przeprowadzone w sierpniu 2022 roku na reprezentatywnej próbie 1043 dorosłych Polaków wieku 18+. Zrealizowane zostało metodą CAWI, na panelu interaktywnym Ariadna.

Pamiętacie, że październik to miesiąc oszczędzania? Gorąco zachęcamy Was do regularnego odwiedzania naszego huba o oszczędzaniu wzywanieoszczedzanie.pl, a także do dołączenia do grupy #WyzwanieOszczedzanie na profilu Facebook!