Statystyki dotyczące nabywania i sprzedaży funduszy inwestycyjnych przez inwestorów w Polsce są alarmujące. Zdecydowana większość z nich nie wie, jak wyłączyć emocje i lokować pieniądze w odpowiedni sposób. Przeczytaj artykuł i dowiedz się, dlaczego inwestorzy zachowują się nieracjonalnie i jakie błędy z zakresu psychologii inwestowania popełniają najczęściej.

Z tekstu dowiesz się:

• dlaczego emocje przeszkadzają w mądrym inwestowaniu,
• czym są błędy poznawcze dotyczące inwestowania,
• dlaczego znajomość funkcjonowania rynków finansowych jest bardzo ważnym elementem inwestowania,
• jakich zasad inwestowania z głową warto się trzymać.

Największe napływy do funduszy mają miejsce, kiedy te są bardzo drogie i odwrotnie – z największymi odpływami pieniędzy z funduszy inwestycyjnych mamy do czynienia wówczas, gdy są już bardzo tanie. Tymczasem racjonalne i logiczne jest kupowanie, gdy jest tanio i sprzedawanie, gdy jest drogo. Taka sytuacja może mieć kilka przyczyn.

Emocje a giełda i inne rynki finansowe

Pierwszą, najważniejszą przyczyną nieracjonalnego postępowania i braku inwestowania z głową, są emocje. Naukowcy wyodrębniają w ludzkim mózgu dwa obszary: myślenia racjonalnego i emocjonalnego. Obszar racjonalnego myślenia odpowiada za świadome podejmowanie decyzji inwestycyjnych opartych o wiedzę, doświadczenia, kalkulację. Drugi obszar mózgu odpowiada za podejmowanie decyzji pod wpływem instynktów pierwotnych i emocji. Na rynkach finansowych najbardziej rozpoznawalnymi emocjami są nadzieja, strach i chciwość, ale inwestowaniu często towarzyszą również euforia, przygnębienie, panika czy zazdrość.

Zachowaniu inwestorów indywidualnych w okresach hossy na rynkach finansowych towarzyszą silnie pozytywne emocje. W końcu ich kapitał rośnie. Mimo że jeszcze nie sprzedali swoich aktywów, czują się bogatsi, mają większą skłonność do wydawania pieniędzy na inne cele, są gotowi kupować jeszcze więcej instrumentów finansowych, kierując się ekscytacją z już osiągniętych zysków i nadzieją na ich zwiększenie. Zazdroszczą sąsiadowi nowego samochodu, który kupił go za zysk z inwestycji.

Z kolei w okresach spadków na rynkach finansowych lub w sytuacjach kryzysu finansowego czy wojny ogarnia ich strach, panika, przygnębienie i w końcu kapitulacja. Przejawiają skłonność do sprzedawania aktywów mimo tego, że ponieśli duże straty. Można zadać pytanie: co to ma wspólnego z racjonalnym zachowaniem? Przecież mądre inwestowanie polega na tym, by kupować, gdy jest tanio i sprzedawać, gdy jest drogo.

Przeczytaj też: Poziom inflacji a wartość pieniądza – co zrobić, aby nie stracić?

Błędy poznawcze w psychologii inwestowania

Drugą przyczyną błędnego postępowania inwestorów są heurystyki, czyli błędy poznawcze. Każdy, nie tylko inwestorzy, ma pewne skłonności, których sobie nie uświadamia. Przykładem może być krótkowzroczne unikanie strat, które polega na odczuwaniu dyskomfortu w sytuacji utraty wartości posiadanego dobra.

Innym przykładem jest tzw. księgowanie mentalne, które polega na tym, że dana osoba inaczej traktuje pieniądze, które otrzymała za darmo, wygrała na loterii, a inaczej te ciężko zarobione w pracy. Te pierwsze wydaje bardziej beztrosko, a przecież to te same pieniądze. Wiele osób szufladkuje pieniądze, tzn. jest w stanie w supermarkecie szukać podobnego produktu, żeby zaoszczędzić kilka złotych, a następnego dnia kupuje samochód bez wahania, dokładając do wymarzonego modelu kilkanaście tysięcy. A przecież racjonalność podpowiada, że zarówno złotówka wydana w supermarkecie, jak i w salonie samochodowym, ma tę samą wartość. Te przykładowe, nieświadome zachowania utrudniają racjonalne podejmowanie decyzji i mądre inwestowanie na rynkach finansowych.

Inwestowanie z głową dzięki znajomości rynków finansowych

Trzecim powodem nieracjonalnego podejmowania decyzji jest brak znajomości zasad funkcjonowania rynków finansowych oraz reguł, które nimi rządzą. Nie jest prawdą, że zachowaniem rynków finansowych kieruje wyłącznie przypadek. Są one odzwierciedleniem sytuacji gospodarczej i geopolitycznej. Wyprzedzają to, co w przyszłości stanie się w gospodarce. Poruszają się w pewnych regularnych cyklach naprzemiennie – rosną i spadają w określonych okresach czasu. Znajomość funkcjonowania rynków finansowych na pewno pomoże w racjonalnym podejmowaniu decyzji inwestycyjnych, które są pozbawione emocji.

Przeczytaj też: Przeciwdziałanie inflacji – jak zabezpieczyć oszczędności, gdy inflacja rośnie?

Mądre inwestowanie – ważne zasady

Warto też wspomnieć o dwóch zasadach, których należy przestrzegać, aby inwestować z głową. Po pierwsze, nie lokuj na rynkach finansowych pieniędzy, które mogą być Ci potrzebne. W przeciwnym razie, w sytuacji nieoczekiwanego spadku wartości aktywów konieczne będzie sprzedanie ich bardzo tanio, ponieważ będzie Tobą kierował strach, że pozostaniesz bez pieniędzy.

Zasada druga, która ma związek z pierwszą, to planowanie. Wyznacz cel inwestycji, czas na jaki chcesz zainwestować, zastanów się, jakie ryzyko jesteś w stanie ponieść (ile możesz stracić), ustal, jak się zachowasz, kiedy wartość Twoich inwestycji spadnie – czy sprzedasz tanie aktywa, czy może zachowasz się racjonalnie i dokupisz więcej po niższej cenie. Taki plan niewątpliwie ograniczy emocje w inwestowaniu.

Przeczytaj też: Jak skutecznie oszczędzać? 10 porad Macieja Samcika

Pieniądze i emocje to złe połączenie. To Ty jesteś największym zagrożeniem dla własnych inwestycji, więc aby osiągnąć wyznaczone cele, staraj się rozpoznać swoje emocje, kupuj tanio i sprzedawaj drogo, zdobywaj wiedzę o rynkach finansowych, inwestuj z planem taką kwotę pieniędzy, na jaką Cię stać. Nie bój się korzystać z wiedzy ekspertów, a informacje w mediach sprawdzaj i konsultuj z ekspertami.