Aż 30 proc. rolników w Europie ma ponad 65 lat, a tylko co dziesiąty gospodarz ma mniej niż 40 lat. Unia Europejska chce zmienić te proporcje i ułatwić start młodym rolnikom. Główną zachętą są dopłaty i przychody pozarolnicze. Także bank Credit Agricole wyciąga rękę do młodych.
W badaniu opublikowanym w kwietniu 2021 r. Komisja Europejska zbadała, czy Wspólna Polityka Rolna promuje odnowę pokoleniową w rolnictwie. – Odpowiedź brzmi „tak i nie” – mówi Sophie Hélaine, kierownik działu w Dyrekcji Generalnej Agri Komisji Europejskiej. – Pomoc celowa dla młodych rolników owszem umożliwia ekonomiczne wsparcie gospodarstw, zwłaszcza w pierwszych latach aktywności. Jednak trzeba przyznać, że pomoc ta jest niewystarczająca, jeśli chodzi o dostęp do ziemi i kapitału.
Skąd wziąć grunt?
Dostęp do gruntów pozostaje główną przeszkodą w rozwijaniu gospodarstw. – Tylko 8 proc. gruntów rolnych w Unii podlega obrotowi. Głównym źródłem dostępu do ziemi pozostaje rodzina – zauważa Sophie Hélaine. Dodaje, że Unia Europejska nie ma wystarczających środków dla zwiększenia podaży gruntów. – Obrót ziemią rolną podlega jurysdykcji każdego państwa członkowskiego. Jest to kwestia suwerenności każdego kraju.
Jednak wzorce dotyczące użytkowania i obrotu gruntów rolnych znacznie się różnią w poszczególnych krajach. Na przykład w Danii przepisy dotyczące obrotu ziemią są bardzo liberalne, co ułatwia zakup gruntów i powiększanie gospodarstwa. Trudniej jest w Hiszpanii, Niemczech, czy Polsce. Natomiast Francja jest liderem w przyciąganiu do rolnictwa osób, które nie miały wcześniej takich tradycji w rodzinie.
Pocieszające jest, że w ramach reformy Wspólnej Polityki Rolnej zwiększono alokację na dopłaty bezpośrednie dla młodych rolników z 2 proc. do 3 proc. jej całkowitego budżetu. Komisja Europejska zwróciła się także do każdego kraju o uszczegółowienie strategii wymiany pokoleń w ramach Krajowych Planów Strategicznego.
Siła w młodości
Polska również dostrzega ten problem. Opracowując Plan Strategiczny dla Wspólnej Polityki Rolnej na lata 2023 – 2027, resort rolnictwa dokonał tzw. analizy SWOT, dla dziewięciu celów szczegółowych. Cel 7 określono jako: Przyciąganie młodych rolników i ułatwianie rozwoju działalności gospodarczej. Zbadano tym samym mocne i słabe strony młodych gospodarzy.
Analiza wykazała, że Polska dysponuje ponad 14,5 mln ha użytków rolnych. Aż 31 proc. z nich pozostaje w użytkowaniu rolników poniżej 40 roku życia. Niestety napływ nowych osób do sektora rolnego bywa utrudniony, głównie ze względu na rodzinną formę gospodarstw. Źródłem problemów są przede wszystkim wysokie ceny gruntów oraz niechęć starszych rolników do przejścia na emeryturę.
Z analizy SWOT wynika również, że słabe strony przyciągnięcia młodych rolników mogą wynikać z ograniczonego dostępu do kapitału. Według badania KE w 2017 r. – na które powołuje się resort rolnictwa w analizie – jedynie 12 proc. przebadanych gospodarstw korzystało z pożyczek i innych instrumentów finansowych, na co wpływało przede wszystkim wysokie ryzyko towarzyszące planom inwestycyjnym.
Do najważniejszych przeszkód, które ograniczają młodym rolnikom możliwość ubiegania się o kredyty należą: brak historii kredytowej i aktywów, które zabezpieczałyby pożyczkę. Sama spłata kredytu może być też utrudniona przez niską rentowność gospodarstwa. Dlatego zewnętrzne wsparcie finansowe, które stanowi uzupełnienie dochodów rolniczych, jest ważnym argumentem dla młodych osób do rozpoczęcia działalności rolniczej. Chodzi w tym przypadku o dopłaty bezpośrednie i płatności dla młodych rolników. Popularnością cieszą się także inne źródła finansowania skupiające się wokół inwestycji, a finansowane są w ramach np. PROW, lub kredytów rolniczych.
Wsparcie z banku
Ci, którzy uważają, że wsparcie unijne lub rządowe to mało, lub się na nie nie kwalifikują, mogą wspomóc się innymi środkami pomocowymi, dającymi większy komfort gospodarowania. Jak choćby limitem w rachunku bieżącym lub kredytem obrotowym z oferty Credit Agricole.
Bank, w ramach dedykowanego właśnie młodym rolnikom konta Agricole, oferuje limit w rachunku bieżącym lub kredyt obrotowy do 150 tys. zł bez zabezpieczenia lub 200 tys. zł zabezpieczone przez FGR. Środki te, jako uzupełnienie premii z ARiMR (po spełnieniu warunków młodego rolnika) można przeznaczyć na bieżące finansowanie działalności, zakup maszyn i urządzeń, zakup nawozów, inwentarza, np. jałówek lub trzody chlewnej, zakup nawozów.
Środki te nie muszą być w całości wykorzystane, i jako że stanowią formę górnej granicy limitu do wykorzystania na rachunku, mogą być używane przez młodego rolnika w długim okresie, a oprocentowanie stosowane jest tylko do wykorzystanego poziomu w danym okresie. Tego typu oferta daje więc młodemu rolnikowi większą swobodę działania, a jej atutem jest brak konieczności wykorzystania dostępnych środków w całości na początku działalności.
Wszystkie te produkty dostępne są w ramach konta Agricole. Dodatkowo, w jego ramach, rolnik może korzystać z rachunków VAT i płatności split payment i z usługi paczek przelewów na warunkach cenowych dla klientów detalicznych (np. wpłaty i wypłaty gotówkowe oraz przelewy ELIXIR, w tym split payment nie są obarczone prowizjami). Do Konta Agricole Bank dodaje kartę płatniczą oraz dostępy do aplikacji CA24 eBank i CA24 Mobile. Konto w przypadku rolników korzystających z finansowania działalności w banku jest darmowe. Rolnicy indywidualni mogą otworzyć takie konto całkowicie zdalnie przez specjalną aplikację na telefon. Jest ono aktywne od razu po podpisaniu dokumentów na telefonie.