Rata Twojego kredytu wzrosła, a Ty choć domyślasz się, że może stać za tym inflacja, to jednak nie do końca rozumiesz, z czego dokładnie to wynika? Albo dlaczego w jednym banku rata tego samego kredytu jest inna niż w drugim? Dowiedz się, od czego zależy jej wysokość i co wpływa na jej zmianę!

Rata kredytu składa się z dwóch części – kapitałowej, a więc ułamka tej kwoty, którą pożyczasz od banku, oraz odsetkowej, stanowiącej koszt zaciągniętego przez Ciebie zobowiązania. To właśnie część odsetkowa może ulec zmianie, oddziałując na ratę kredytu. Choć nie bez znaczenia pozostaje jeszcze kilka innych czynników.

Co ma wpływ na wysokość raty?

• oprocentowanie, w tym marża banku – stanowi część składową każdej raty, płatnej w okresie spłaty kredytu
• prowizja – opłata dla banku za udzielenie kredytu
• ubezpieczenie – będzie różnić się w zależności od tego, czy bierzesz kredyt gotówkowy, czy hipoteczny
• długość okresu kredytowania – im dłuższy okres spłaty, tym wysokość miesięcznej raty będzie mniejsza, ale zwiększy się tym samym całkowita kwota do zapłaty
• wybrany rodzaj rat (stałe lub malejące) i oprocentowania (stałe lub zmienne)

Na wysokość części kapitałowej raty wpływ będzie miało zasadniczo to, na jak długi okres kredytowania się zdecydujesz oraz jaki rodzaj rat wybierzesz. Z kolei na część odsetkową oddziałuje więcej zmiennych.

Oprocentowanie

Wyróżnić możemy dwa rodzaje oprocentowania: stałe oraz zmienne. W praktyce z oprocentowaniem stałym możesz spotkać się najczęściej w przypadku kredytów gotówkowych na maksymalnie 2-3 lata. Dłuższe zobowiązania będą raczej oprocentowane stawką zmienną. Natomiast dla kredytów hipotecznych stałe oprocentowanie stosowane jest jedynie przez kilka pierwszych lat spłaty kredytu. Jeżeli zdecydujesz się na tę opcję, po upływie tego czasu i tak będziesz musiał przejść na oprocentowanie zmienne, które uzależnione jest od warunków rynkowych i zmian gospodarczych. Stawka okresowo stała wiąże się też z większym kosztem całkowitym kredytu, gdyż wtedy to bank bierze na siebie ryzyko zmian na rynku.

Dlaczego stawka oprocentowania się zmienia, a wraz z nią rata Twojego kredytu? Oprocentowanie kredytu zarówno gotówkowego, jak i hipotecznego składa się ze stawki bazowej oraz marży banku. Marża banku jest zwykle stała i przez każdy bank ustalana indywidualnie. Jej wysokość jest zapisana w umowie kredytowej, jednak można ją negocjować (np. bank może zdecydować się na jej obniżenie przy wyższym wkładzie własnym do kredytu hipotecznego). Natomiast stawka bazowa nie zależy od banku – jest to najczęściej wskaźnik WIBOR 3M lub 6M, na którego wysokość wpływa stopa referencyjna ustalana przez Radę Polityki Pieniężnej.

Stopa referencyjna i WIBOR

Stopa referencyjna to, obok stopy depozytowej, lombardowej i redyskontowej, jedna z czterech głównych stóp procentowych Narodowego Banku Polskiego. Ma ona pośredni wpływ na politykę pieniężną gospodarki krajowej, w tym m.in. właśnie na koszt kredytów. W sytuacji, gdy mamy do czynienia z wysoką inflacją, Rada Polityki Pieniężnej podnosi stopy procentowe, aby umocnić wartość pieniądza na rynku i zatrzymać drastyczny wzrost cen. 

Wysokość stopy referencyjnej wpływa na kształtowanie się poziomu stawki WIBOR (Warsaw Interbank Offered Rate), czyli stawki oprocentowania na rynku międzybankowym w Polsce. To właśnie wskaźnik WIBOR wykorzystywany jest do obliczania wysokości oprocentowania kredytów.

WIBOR a rata kredytu

Wskaźnik WIBOR może obejmować kilka różnych rodzajów stóp procentowych, bazujących na odmiennych okresach. Najpopularniejszy jest wskaźnik miesięczny (1M), kwartalny (3M), półroczny (6M) oraz roczny (12M). Przy czym w przypadku kredytów hipotecznych banki najczęściej opierają się na WIBOR-ze trzymiesięcznym i sześciomiesięcznym. Każdy bank ma całkowitą dowolność w wyborze rodzaju stawki WIBOR do konstrukcji swojego produktu kredytowego.

Zasadą jest, że im niższy WIBOR, tym niższe będzie oprocentowanie Twojego kredytu hipotecznego czy gotówkowego. Decydując się na wybór oferty kredytowej z oprocentowaniem zmiennym, powinieneś być przygotowany na to, że rata Twojego kredytu będzie reagować na zmiany wskaźnika WIBOR.

Przy rosnących stopach procentowych korzystniejsza będzie oferta kredytowa wykorzystująca WIBOR 6M, ponieważ w tym przypadku aktualizacja wysokości spłacanych rat miesięcznych będzie odbywać się tylko raz na pół roku. Z kolei przy spadających stopach procentowych warto rozważyć kredyt, którego oprocentowanie bazuje na WIBOR 3M, a nawet WIBOR 1M – wtedy aktualizacja oprocentowania będzie odbywać się częściej (co 3 miesiące lub co miesiąc), co pozwoli na znaczne zmniejszenie kosztów kredytu. Pamiętaj jednak o ryzyku – jeśli sytuacja się odwróci i WIBOR zacznie nagle szybko rosnąć, równie szybko będą też wzrastać raty Twojego kredytu. 

Można pokusić się o stwierdzenie, że przy dużych kredytach z długim okresem kredytowania bezpieczniejszą opcją jest oprocentowanie opierające się o WIBOR 6M, natomiast WIBOR jedno- lub trzymiesięczny lepiej sprawdzi się przy kredytach ze stosunkowo krótkim okresem spłaty oraz przy malejących stopach procentowych.

Prowizja i ubezpieczenie

Wysokość raty kredytu zależy również od prowizji, czyli opłaty pobieranej przez bank za udzielenie kredytu. Naliczana jest jako procent od sumy udzielonego kredytu i może być pobrana jednorazowo lub doliczona do sumy zobowiązania i rozłożona na raty podobnie jak kapitał. W zależności od oferty wysokość prowizji może zostać obniżona lub wynosić nawet 0%, jeżeli zdecydujesz się skorzystać z dodatkowych produktów bankowych, np. karty kredytowej lub ubezpieczenia zmniejszającego ryzyko kredytowe.

Wykupienie ubezpieczenia także wpłynie na wysokość miesięcznej raty, gdyż składka polisy najczęściej jest do niej doliczana. W zależności od tego, czy podpisujesz umowę na kredyt gotówkowy lub hipoteczny, możesz wybrać spośród różnych jego rodzajów. Prawnie nie masz obowiązku wykupienia żadnego z nich, jednak gdy zdecydujesz się na zakup polisy, bank może zaproponować Ci preferencyjne warunki spłaty kredytu.

Znajomość części składowych miesięcznej raty kredytu, parametrów na nią oddziałujących oraz mechanizmów rządzących gospodarką, które pośrednio rzutują na jej wysokość, pozwoli Ci poczuć się mniej zdezorientowanym w związku z ewentualnymi zmianami w opłatach. Dzięki tej wiedzy będziesz mógł wybrać kredyt z najdogodniejszą dla Ciebie ratą, jeszcze zanim podpiszesz umowę z bankiem.

Źródła:

• https://goldenmark.com/pl/mysaver/0241-czym-sa-stopy-procentowe-wplywaja-wibor/
• https://ksiegowosc.infor.pl/obrot-gospodarczy/finanse-i-inwestycje/5453084,Co-to-jest-WIBOR-i-od-czego-zalezy-jego-wysokosc.html
• https://www.money.pl/banki/co-wplywa-na-wysokosc-raty-kredytu-i-czy-mozna-ja-negocjowac-z-bankiem-6726932908866400a.html
• https://www.bankiwpolsce.pl/inflacja/files/Przewodnik_dla_nauczycieli_zrozumiec_inflacje.pdf