Podatki – co warto o nich wiedzieć?

CAsfera.pl

09.04.2021 r.

Czas czytania: 5 min

Spis treści ukryj

1 Skąd się wzięły podatki?
2 Podatki we współczesnej Polsce
3 Cechy podatków
4 Rodzaje podatków
5 Korzyści płynące z podatków
6 Zagrożenia podatkowe
7 Uwarunkowania podatkowe

Czym właściwie są podatki i kiedy je wymyślono? Jakie podatki obowiązują we współczesnej Polsce i co z tego wynika?

Podatki to obowiązkowe świadczenia materialne pobierane przez państwo w celu pokrycia jego wydatków. Płacimy je zarówno zarabiając pieniądze, jak i je wydając.

Gąszcz przepisów zawartych w polskim prawie podatkowym oraz ich zmienność sprawiają, że nie zawsze wiadomo, kiedy i jakie podatki nas obowiązują. Do tego często dochodzi powszechna niechęć obywateli do obowiązku podatkowego. Warto to wszystko choć odrobinę uporządkować.

Skąd się wzięły podatki?

Podatki to inaczej daniny publiczne. Skąd ta nazwa? Otóż w starożytności i średniowieczu składano daniny osobiste (na przykład dary albo łupy wojenne) na rzecz panującego w uznaniu jego zwierzchności. Najpierw były one dobrowolne, potem stały się zwyczajem, aż wreszcie zaczęły obowiązywać powszechnie.

Już w starożytnej Grecji wykształcił się podział na podatki pośrednie i bezpośrednie, apierwsze świadczenia pieniężne wprowadzono w starożytnym Rzymie. W XVIII wieku podatki stały się częścią polityki finansowej państw, a w XIX wieku ich rola znacznie wzrosła.

Dzisiaj – choć z pewnością nie wszyscy za nimi przepadają – podatki to jedne z głównych narzędzi finansowania budżetu państwa.

Podatki we współczesnej Polsce

Prawne podstawy nakładania obowiązków podatkowych stanowi Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Polskie prawo nie przewiduje innej formy uiszczania podatku aniżeli forma pieniężna.

Jako ciekawostkę warto wymienić kilka nietypowych podatków, które istniały kiedyś w naszym kraju i dotyczyły głównie przekroczenia progu wynagrodzeń. Należą do nich m.in.:

podatek wyrównawczy, nakładany na osoby, które zarabiały zbyt dużo, „popitek”, który dotyczył przedsiębiorstw, przekraczających wskazany poziom wynagrodzeń oraz „bykowe”, którym obciążano dobrze wynagradzanych singli.

Cechy podatków

Podatki są:

Przymusowe – nie zależą od dobrej woli obywateli.
Bezzwrotne – obywatele nie otrzymują zwrotu czy równowartości świadczenia (wyjątkiem jest nadpłata).
Powszechne – każdy obywatel powinien być objęty obowiązkiem podatkowym.

Rodzaje podatków

Aktualnie, w Polsce wyróżniamy podatki:

Bezpośrednie – nakładane na majątek podatnika oraz z uwagi na jego dochód.
Pośrednie – te, które uiszczamy podczas nabywania dóbr.

Podatki bezpośrednie

Do podatków bezpośrednich wlicza się:

Podatek dochodowy od osób fizycznych (PIT) – w zależności od wysokości i rodzajów dochodów stawka wynosi 18%, 19% lub 32%. Płacony jest co roku.
Podatek dochodowy od osób prawnych (CIT) – płacony przez firmy i spółki, wynosi 19%.
Podatek od spadków i darowizn – zwolnione są od niego osoby o najbliższym stopniu pokrewieństwa.
Podatek od czynności cywilnoprawnych – dotyczy zawierania umów, np. sprzedaży lub pożyczki, a jego wysokość wynosi od 0.5 do 1%.
Podatek rolny – od tzw. użytków rolnych, płacony co kwartał.
Podatek leśny – od posiadania lasów, płacony raz na kwartał lub raz na miesiąc.
Podatek od nieruchomości – od posiadania domu lub gruntu, płacony raz na kwartał lub raz na miesiąc.
Podatek od środków transportowych – od niektórych pojazdów o masie powyżej 3,5 tony, płacony 2 razy w roku.
Podatek tonażowy – płacony przez przedsiębiorców żeglugowych.
Podatek od wydobycia niektórych kopalin – związany z wydobyciem.

Podatki pośrednie

Podatki pośrednie to te, które są wliczone w cenę towarów lub nakładane na dobro i usługę. Należą do nich:

Podatek od towarów i usług (VAT) – stawka VAT, to 23, 8 lub 5%.
Podatek akcyzowy – obejmuje produkcję oraz obrót energią, alkoholem i wyrobami tytoniowymi.
Podatek od gier – dotyczy gier hazardowych.

Korzyści płynące z podatków

Według ekspertów podatki:

mogą przyczyniać się do rozwoju wtedy, gdy zwiększają dostępność społeczeństwa do dóbr społecznych, takich jak np. edukacja,
mogą ograniczać szkodliwe zachowania ludzi – np. wysokie akcyzy mają w założeniu ograniczać nadużywanie substancji szkodliwych takich jak alkohol czy papierosy, a tym samym mogą mieć wpływ na stan zdrowia społeczeństwa,
mogą wpływać na poziom zanieczyszczenia – przykładem jest podatek od środków transportowych.

Zagrożenia podatkowe

Jednym z podstawowych zagrożeń wynikających z podatków (a zwłaszcza z ich wysokości) jest ograniczenie rozwoju gospodarki. Przy wysokich świadczeniach zwiększa się też ryzyko rozwoju szarej strefy.

Uwarunkowania podatkowe

Choć zazwyczaj podatki uzależnione są od warunków ekonomicznych, społecznych i politycznych występujących w naszym kraju, ich wysokość jest dziś tematem budzącym kontrowersje i gorące dyskusje.

Pamiętajmy jednak, że podatki, choć zazwyczaj utożsamia się je z obciążeniem, należy płacić, bo, cytując Oliviera Wendella Homnesa, „Podatki są ceną, jaką płacimy za rozwój cywilizacyjny”. Jeśli są dobrze rozdysponowane, spełniają swój nadrzędny cel – zaspakajają potrzeby społeczeństwa.