Odra potrzebuje naszej pomocy. Po tragicznej katastrofie ekologicznej trzeba odbudować ekosystem rzeki, a także odtworzyć jej funkcje turystyczne, rekreacyjne i gospodarcze. I właśnie tym celom służy społeczna inicjatywa ”ODROdzenie” zawiązana wspólnie przez „Akcję Czysta Odra”, fundację „Wroc ma Moc” i bank Credit Agricole. Przeczytajcie, co o misji tej akcji pisze ekolog Dominik Dobrowolski.

Odra, to wyjątkowa rzeka, która nas łączy

Odra to wyjątkowa rzeka, która nas łączy. I właśnie pod tym hasłem zorganizowaliśmy na przełomie kwietnia i maja „najdłuższą” akcję edukacyjną w Polsce. W ciągu 10 dni, od 29 kwietnia do 8 maja, ponad 15 tys. osób sprzątało brzegi Odry na całej jej długości ponad 850 kilometrów. Sprzątaliśmy także dopływy Odry, m.in. Wartę, Nysę Kłodzką, Nysę Łużycką, Bóbr, Troję, Oławę, Pełcznicę, Prudnik. 

Wolontariusze zebrali wówczas 7,5 tys. worków ze śmieciami. Znalazły się w nich głównie zużyte opakowania: plastikowe i szklane butelki, aluminiowe puszki. Znajdowaliśmy także opony samochodowe, meble, stare lodówki, telewizory, odpady budowlane. W akcji wzięli udział mieszkańcy i lokalne władze nadrzecznych miejscowości, organizacje społeczne, ratownicy Wodnego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego, druhowie z ochotniczych straży pożarnych, szkoły, wędkarze i straż rybacka, a nawet nurkowie.

Byliśmy przekonani, że ratujemy Odrę i wierzyliśmy, że odrzańskie ekosystemy mają się coraz lepiej. Jednak to, co się stało na przełomie lipca i sierpnia, było jak przejście z dnia w noc. Wszyscy byliśmy w szoku oglądając w telewizji tony śniętych ryb pływających po powierzchni wody. Szczególnie przygnębiające wrażenie robiły obrazy 20-letnich sumów, leszczy czy jesiotrów wyrzucanych koparkami na przyczepy ciężarówek. 

Czas na akcję ODROdzenie

Szok, który wtedy przeżyliśmy, zmobilizował nas do działania. Uznaliśmy, że nie można  załamywać rąk. Wolontariusze ruszyli do wyławiania martwych ryb, żeby uchronić wodę przed ponownym zatruciem. A my zaczęliśmy myśleć, jak przywrócić życie w Odrze. 

I tak wpadliśmy na pomysł akcji, której nadaliśmy nazwę „ODROdzenie”. Te same organizacje, które na wiosnę sprzątały rzekę w ramach Akcji Czysta Odra, teraz włączają się w inicjatywę odtworzenia zniszczonego ekosystemu rzeki. Organizujemy wspólnie społeczną zbiórkę, a zebrane pieniądze przekażemy związkom wędkarskim, które najciężej pracowały i pracują przy usuwaniu skutków lipcowej katastrofy.

Liczy się każdy grosz. Kliknij i wpłać choć drobny datek. 

Jesteśmy inicjatywą społeczną, nasze działania mogą wspierać, ale nie zastępować służb państwowych i samorządowych. A niestety w tym przypadku państwo zawiodło. Brakuje profesjonalnego monitoringu stanu rzeki, nie działa przepływ informacji ani system ostrzegania obywateli przed zagrożeniem. Nawet wyjaśnianie przyczyn tragedii wygląda tak, jakby ktoś chciał ukryć prawdę. Panuje chaos informacyjny.

My jednak chcemy działać, bo nasza rzeka na to zasługuje. Dlatego uczestnicy Akcji Czysta Odra społecznie monitorują  850 km biegu Odry, kontrolują zrzuty ścieków i inne zagrożenia. To jest kluczowe, bo nie poprawimy stanu Odry, jeżeli nie zlikwidujemy ciągłego jej zatruwania. 

Badania przed zarybianiem

Kolejnym zadaniem jest odtworzenie bioróżnorodności w rzece. Jak tylko będzie to możliwe, chcemy ponownie zarybić Odrę i wszystkie jej dopływy. Podczas katastrofy wyginęły bolenie, klenie, jazie, sandacze, szczupaki, sumy czy niezwykle cenne jesiotry i łososie. Swoją drogą katastrofa udowodniła, jakie przepiękne ryby, żyły w Odrze i jaki nasza rzeka ma ogromny potencjał przyrodniczy. Chcemy zadbać, aby ten potencjał odbudować i powiększać. 

Odtworzenie ekosystemu to wieloletni proces. Nigdy już nie powrócimy do stanu sprzed katastrofy. Zwierzęta, które zostały zabite już nie powrócą. Możemy jedynie mieć nadzieję, że nowy narybek przetrwa i za dwie dekady znów będziemy mieć w Odrze dwumetrowe ryby. 

Żeby to się udało, najpierw muszą zostać przeprowadzone specjalistyczne badania, jakie gatunki i gdzie należy je introdukować. Sama produkcja narybku także trwa kilka miesięcy. 

Gdyby już teraz zarybiać Odrę, byłaby to pewna klęska. Do rzeki wciąż trafiają ścieki z oczyszczalni i słona woda kopalniana. W wodzie brakuje tlenu i do zatrucia ryb dochodzi jeszcze zabójcza przyducha. Poziom rzeki musi się unormować, poprawie muszą ulec także parametry jakości wody na różnych głębokościach. To wszystko nie oznacza jednak, że mamy czekać z założonymi rękami. Aby myśleć o pierwszych zarybieniach na wiosnę w 2023 r., już teraz powinniśmy zacząć zamawiać narybek do wyhodowania. 

Milion nowych ryb dla Odry

Nasz cel to zakup 1 mln sztuk różnych gatunków, co będzie kosztować 100 tys zł. Na wstępie, na dobry początek mamy już od darczyńców: bank Credit Agricole przekazał na naszą zbiórkę 30 tys. zł. O resztę poprosimy, kogo się da. 

Zebrane pieniądze wykorzystamy na wyhodowanie nowego narybku i przygotowanie profesjonalnej akcji zarybiania. Konsultujemy się w tej sprawie z biologami, wędkarzami i ichtiologami i prowadzimy naszą akcję pod fachowym nadzorem. 

Warto pamiętać, że ekosystem rzeki, to nie tylko ryby. Dlatego w ramach akcji „ODROdzenie” chcemy pomóc także ludziom, którzy żyją nad Odrą. Chcemy pomóc w przywróceniu naszej rzece dobrego imienia i odbudować jej funkcje społeczne, gospodarcze, turystyczne, rekreacyjne czy kulturalne. Jeszcze tej jesieni planujemy spływ kajakowy z Opola do Szczecina z przystankami we wszystkich odrzańskich marinach i spotkaniami z lokalnymi społecznościami mieszkańców. 

Na wiosnę przyszłego roku chcemy zorganizować kolejną akcję sprzątania – już trwają zapisy i zakładanie sztabów organizacyjnych. Na przełomie czerwca i lipca odbędzie się kolejna edycja międzynarodowego spływu szlakiem Odry i Szprewy z Wrocławia do Berlina. Chcemy też animować wydarzenia sportowe, kulturalne w wielu nadodrzańskich miejscowościach. Im więcej osób zwiąże się z Odrą, tym więcej będzie sojuszników, aby o Odrę wspólnie zadbać i nie dopuścić do kolejnej katastrofy.

Wszystkie aktywności opisywane są na Facebooku: https://www.facebook.com/AkcjaCzystaOdra/. Zaglądajcie i przyłączajcie się do nas. 

Link do zbiórki „ODROdzenie”: https://www.siepomaga.pl/odrodzenie