Wakacje – szczyt sezonu urlopowego i wypoczynkowych wyjazdów, a także okres w którym najczęściej gubimy lub tracimy dokumenty. Większość z nas zwykle nie wie co robić, gdy portfel z dowodem osobistym zostanie przypadkiem zostawiony w restauracji, albo w autobusie wyciągnie go z plecaka złodziej. Konsekwencje takiego zdarzenia mogą być bardzo przykre i bolesne. Co więc robić, żeby się przed nimi zabezpieczyć?
Posługując się cudzym dowodem tożsamości oszuści i złodzieje mogą wykorzystać np. do wyłudzania kredytów i pożyczek z banku. Dokumenty wykorzystywane są również do zakładania fikcyjnych firm lub oszustwa polegającego na unikaniu opłat za hotel czy wynajem samochodu. Każdego dnia w całej Polsce zdarza się po kilkadziesiąt prób posłużenia się cudzym lub podrobionym dokumentem. Łącznie w ciągu 2017 r. było ich ponad 6,7 tys.
Zastrzeż dokument w banku
Dlatego – niezależnie od przyczyny – po utracie dokumentów powinno się je jak najszybciej zastrzec w banku. Trzeba to zrobić zarówno w przypadku zgubienia, jak i utraty dokumentu w wyniku kradzieży. Najważniejsze dokumenty, które powinniśmy zastrzegać to: dowód osobisty, paszport oraz prawo jazdy. Zastrzegać należy także karty płatnicze i dowody rejestracyjne samochodów.
Proces zastrzegania dokumentu w banku
Cały proces zastrzegania dokumentów obsługują banki. Wystarczy zgłosić się osobiście w dowolnej placówce, dowolnego banku – większość przyjmuje takie zgłoszenia od wszystkich osób, nawet tych, które nie są ich klientami. Po zgłoszeniu zastrzeżenia dane zgłaszającego są automatycznie przekazywane do Centralnej Bazy Danych a stamtąd trafiają natychmiast do wszystkich innych banków, a także operatorów telefonii komórkowych oraz tysięcy innych firm i instytucji. Część banków przyjmuje także zastrzeżenia telefonicznie lub poprzez systemy bankowości elektronicznej (w tym przypadku przeprowadzana jest standardowa identyfikacja tożsamości, a bank przyjmie zgłoszenie pod warunkiem, że osoba dzwoniąca jest jego klientem). Wsparciem dla klientów banków, którzy utracili kartę płatniczą jest z kolei specjalny numer telefonu 828 828 828 (więcej na ten temat na stronie www.zastrzegam.pl).
Warto pamiętać, że utracone dokumenty tożsamości powinny w bankach zastrzegać nie tylko osoby, które mają już konta bankowe, ale również te, które z usług bankowych w ogóle nie korzystają. Po zastrzeżeniu dokumentów, każdy przypadek ich użycia zostanie zidentyfikowany i zablokowany, a sprawa jest wyjaśniana przez policję.
Zgłoś kradzież dokumentu Policji
Przypadki kradzieży dokumentów – oprócz zastrzeżenia w banku – należy zgłaszać również na policji, która ma obowiązek wystawienia odpowiedniego zaświadczenia o przyjęciu takiego zgłoszenia, a także powinna podjąć działania w celu ustalenia sprawcy kradzieży. O utracie dokumentu osobno trzeba także zawiadomić urząd, który go wydał (w przypadku dowodu osobistego – jest to urząd gminy, w przypadku prawa jazdy i dowodu rejestracyjnego auta – urząd powiatowy, a w przypadku paszportu – urząd wojewódzki). Tam składa się również wniosek o wydanie nowego dokumentu. Jeśli zdarzenie miało miejsce za granicą, należy zgłosić się do najbliższej polskiej placówki konsularnej, która wystawi dokument tymczasowy.
Pozostawienie lub okazywanie dokumentu
Warto wiedzieć, że zgodnie z ustawą z 6 sierpnia 2010 r. o dowodach osobistych, nikt nie ma prawa żądać od nas pozostawienia dowodu osobistego w zastaw. Takie żądania są naruszeniem obowiązującego prawa i przewidziana jest za nie kara pozbawienia wolności do jednego miesiąca lub kara grzywny.
Dowód osobisty trzeba okazywać na prośbę funkcjonariuszy Policji, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Straży Leśnej i Służby Więziennej, a także pracowników inspekcji handlowej, kontroli skarbowej, ZUS, pracowników ochrony osób i mienia, sprzedawców alkoholu, pracowników hotelu oraz osób działających w imieniu zarządcy drogi.
O przekazanie dowodu osobistego do wglądu może prosić nas tylko Policja i Straż Graniczna. Przedstawiciel żadnej innej instytucji nie może odebrać nam dokumentu tożsamości, ani w celu spisania danych, wykonania kserokopii, ani tym bardziej jako „zastaw” w zamian za np.: wypożyczenie sprzętu sportowo-turystycznego.